AMAZING GRACE

AMAZING GRACE

Ola! maluk reader sira. Espera katak imi diak deit. Ba kolega estudante pre-finalista sira  Happy Holiday to All!

Moris nee hanesan bisikleta nunee se ita hakarak moris tenki tebe (row) mak foin lao/moris

-Albert Einstein

Laos ho moris deit  maibe moris hodi fo fuan nunee moris nee iha duni valor. 

Diak! ba maluk le nain sira nebe hau hadomi iha Kristu nia naran; Tuir mai ita sei le istoria realidade furak nian ida nebe sai lisaun ida mai ita-nia fiar sarani liu-liu iha Tinan Mizerikordia ida-nee! 

«Feto isin-metan ida nebe ferik ona, ho neneik hamrik iha aula tribunal ida iha Afrika parte Sul. Nia tinan besik 70. Iha nia oin iha riskus terus nian nebe nia hetan tinan-tinan.

Iha oin, iha kadeira suspeitu nian, tur hela Sr. Van der Broek. Nia simu deklarasaun sala nian tanba oho tiha ona ferik nee nia oan no nia laen. Tinan hira liu ba nia mai foti ferik nee nia oan, tiru-mate nia no sunu tiha nia isin.

Tinan tuir mai, Van der Broek mai tan. Nia foti ferik nee nia laen. Durante tinan rua, ferik nee lahatene sa los mak akontese ba nia laen. No tuir mai Van der Broek mai tan no lori ferik nee ba fatin ida besik mota sorin. nia hare nia laen hetan terus boot no kesi hela. Van der Broek nia ema sira obriga nia laen hamriik iha ai-maran nebe tau hamutuk tiha ona no sira fakar gazolina ba nia leten. Liafuan ikus nebe nia rona husi ni laen bainhira sira rega dadaun gazolina ba nia leten mak, “Aman, perdua sira.”

La kleur deit, Sr. Van den Broek hetan kaer no atu tesi-lia todan iha tribunal. Deklara katak nia halo sala, no agora too ona momentu atu simu kastigu todan. Bainhira ferik nee hamrik, juiz husu nia, “Nebe, saida mak Ita hakarak? Saida mak tribunal tenki halo ba ema ida-nee nebe ho violensia brutal nebe nia halo hodi oho tiha ona nia familia?”

Ferik nee hatan, “Hau hakarak buat tolu. Dahuluk, lori hau ba fatin nebe hau-nia laen mate ba no hau sei rekolla hamutuk nia rai-rahun hodi hakoi nia ho diak.”

Depois hein oituan, nia hatutan, “Hau-nia laen no hau-nia oan mak hau nia familia mesak. Tan nee, hau nia pedidu daruak mak hau hakarak Sr. Van den Broek sai hau-nia oan. Hau hakarak nia mai fulan ida dala rua iha ghetto (uman ba ema isi-metan) no loron ida tomak passa tempu ho hau nunee hau bele espresa ba nia domin nebe sei iha hau-nia laran.”

“No, ikus,” nia dehan tan, “ pedidu datoluk, hau hakarak Sr. Van den Broek hatene katak hau fo perdua ba nia tanba Jezus Kristu mate atu fo perdua. Nunee mos ho pedidu ikus hau-nia laen nian. Tan nee, se bele hau husu ema ruma ajuda hau be oin atu nunee hau bele lori Sr. Van den Broek ba iha hau-nia hakuak no hatudu ba nia katak hau perdua lolos ona nia?”

Bainhira staf nee lori ferik nee ba oin, Sr. Van den Broek tokadu tebes ba buat nebe nia foin rona too halo  nia desmaia. Tuir mai, sira nebe iha tribunal laran-kolega, no viziñu, sira nebe sai vitima hanesan ba violensia no injustisa-hamrik no hananu: “Amazing grace, how sweet the sound that saved a wretch like me. I once was lost, but now I’m found. I was blind, but now I see.”»

Bainhira le istória sira hanesan nee, ita dala barak husu ba ita-nia an, “Tanba sa hau fasil atu odiu ema ruma tan deit nia koalia sai liafuan nebe hakanek hau-nia fuan? Tanba sa mak hau difisil liu atu fo perdua be ema enkuantu hau dehan ba hau-nia an katak hau nee maktuir Kristu nian? Tanba sa mak ibun nee sai monok atu koalia deit liafuan perdaun sira no liman nee senti toos atu fo liman ba malu no hakuak ba ema sira nebe haterus/hakanek ita?”

Bainhira konsiente buat nee, meius dahuluk nebe ita bele halo mak ho onestu dehan, 

“ Aman, perdua hau tanba hau la fasil atu perdua ema nebe halo sala mai hau!”

HEWAI AN-DENY ONESELF

                                  HEWAI AN

Ema barak hakarak atu hetan gaba no iha konsiderasaun. Ikus-ikus ita dala barak rona liafuan hanesan, “buat hau deit nee,” nebe hamosu termu ida naran narsis ka narsismu-gaba an deit no buat hotu sempre konaba nia an deit. Alem ida-nee, iha facebook, iha ema nebe hakarak atu eksis-sempre hakarak prezensa iha grupu husi nia kolega nia-sira rede.

Agora nee, kultura narsis no eksis atu sai hanesan ona nesesidade prinsipal, satan ba foinsae sira. Joven sira gosta atu ema tau atensaun ba sira iha sira-nia sorin. Hatais trendy no uza pronunsia mañoza atu nada ema nia atensaun.

Maibe oinseluk ho saida mak Jezus hanorin. Ba Nia apostulu sira Jezus hateten, “Se mak hakarak mai tuir Hau, nia tenki hewai nia an…” (Mat. 16:24). Signifikadu saida dehan hewai an? Ka Ita tenki konsidera ita-nia an hanesan la ezisti no abandona? Ka ida-nee signifika katak ita labele asesu ba rede-sosial iha grupu sira iha facebook? Buat nee mak Jezus nia hakarak ka?

Interesante oituan katak liafuan “hewai an” ho versaun lia-Engles katak “to deny oneself,” nebe tuir nia definisaun katak: fo deklarasaun katak ema ida nia an la iha eksistensia. Ho liafuan seluk, ita-nia eksistensia ka ita-nia an ne eksis ga lae, laos buat nebe importante, no laos buat nebe persiza atu kestiona.

Maibe, atu hewai an laos hewai arbiru deit la ho razaun. Nai Jezus haforsa atu ema se deit nebe hakarak tuir Nia, tuir Nia dalan, nee mak foin nia persiza atu hewai nia an-komprende katak atu buka no halo ita-nia an rasik sai sentru ba ema sira nia atensaun iha ita-nia sorin laos buat nebe prioridade.

Tebes manorin ida-nebe dook husi kultura modernu agora, no dala ruma senti todan no susar atu halao. Sa karik uluk mak sai sentru ba atensaun, agora bainhira tuir Jezus, la sai hanesan tiha ona ema barak nia atensaun.

Tanba sa mak sai hanesan nunee? Tanba Nai Jezus dehan katak nia “la mai husi mundu nee” (Jo. 8:23). No bainhira ita tuir Jezus, nee hatudu Maromak hili tiha ona ita husi mundu nee - “ita laos mundu nian” (Jo. 15:19). Tan nee, se bainhira ita fiar no tuir Nia, dalan nebe ita sei liu la hanesan ho mundu modernu ohin loron ka kultrua trending world.

Maibe nee laos katak la ho konsekuensia, basa hakerek tiha ona katak mundu sei odio ita bainhira ita tuir Maromak (Jo. 15:18, 19). Hewai an, laos atu tuir deit Nia dalan, maibe mos prontu atu terus, prontu atu simu lia-foer, prontu atu la konsidera, la vale no la serve-tan Jezus nia naran.

Tanba sa mak hanesan nee? Bainhira ita laos tan mundu nian, mundu mos la konsidera ita nee parte husi nia. Hodi tuir Jezus no fiel ba Nia hanorin, dala ruma mundu konsidera ita hanesan ema beik, folinlaek, la serve atu fihir no la iha funsaun (1Cor. 1:27, 28). Ba sira nebe kaer metin Nai Jezus nia liafuan, mundu sei dehan sira “halo an sai diak” no “halo an sai santu”; buat sira hanesan nee sei kontinua ba nafatin mai husi mundu. Hakarak atu tuir Nai Jezus? Ida-nee mak dehan katak hewai an.

Maibe, se ita nafatin laran-metin no tahan an, Maromak mak sei konsidera ita. Tebes duni hanesan esperiensia uniku iha Jezus: bainhira ita hewai ita-nia an ba Maromak-“deny oneself,” komprende ho neo katak sentru atensaun laos husi ita-nia an-no bainhira mundu konsidera ita beik no dezesperadu tanba halo ona buat nee; maibe lolos Maromak mak sei konsidera ita no hili ita atu hamoe buat nebe mundu konsidera sentru atensaun (1Cor. 1:27-29).

Persiza nafatin atu narsis, ka? no hakarak eksis? Se ita iha tiha ona rede komunidade sidadaun reinu Maromak nian, soi atu simu kargu hamutuk iha Nia reinu, no too konsidera ita nudar Maromak nia oan ka Ita nafatin  persiza atu sai narsis no eksis iha mundu nebe aat, provizoriu no sei liu lalais ka?

BEATO-MATIR WILLIAM IRELAND SJ

Olá! Maluk lenain sira.

Kleur ona hau nunka atu update hau-nia artigu sira iha blog tanba iha atividade barak nebe mak atrapalla hau liu-liu ba preparasaun ba ezame nasional.  Diak! Ba oportunidade ide-nee, hau sei share ba maluk sira konaba Beato Martir ida husi Kongregrasaun Jezuita nian nebe mak ho neon-metin ba Maromak hodi mate tan lialos no fo Gloria ba Maromak nia Reino husi nia ran nebe nakfakar hanesan Kristu nian.

24 de Janeiru

BEATO WILLIAM IRELAND (1636-1679)

Martir Engles

Padre William Ireland mak martir Jezuita dahuluk nebe hetan lasu husi grupu Titus Oates nebe laran-foer. Nia moris iha Lincolnshire iha tinan 1636 hanesan oan-ikun William Ireland husi Crofton Hall iha Yorkshire. Nia estudu iha kolejiu Engles iha Santo Omer iha Frensa, no loron 7 Septembru 1655, bainhira nia iha tinan 19, nia tama novisiadu Jezuita Engles iha Watten, Belgia. Nia estudu teolojia halo iha Vlaanderen no iha-neba mos nia simu ordenasaun nudar Nialulik. Durante tinan barak nia halao knar nudar konfesor ba madre Klaris iha Granvelines. Oportunidade ba nia atu fila ba nia rai iha fulan Juñu tinan 1677.

Padre Ireland sai hanesan prokurador ba Jezuita sira iha Engles. Nia halao nia knar iha London hodi uza naran Ironmmonger, maibe nia apostuladu iha nia rain rasik to’o deit tinan ida. Iha fulan Agustu-Septembru 1678 ema ida naran Titus Oates (Padre Anglikanu ida) nebe mak rai odio ba kongregrasaun Jezuita, inventa istoria falsu ida hamutuk ho Israel Tonge atu duun-matak ba Jezuita sira iha Engles. Sira hetan duun katak sira halo planu ida atu oho Liura no hakarak atu hatun governu ho nia relizaun rasik (Rel. Aglikanu) no koko atu harii fila-fali Igreja Katolika. Grupu nebe ho nia ulun Titus Oates nee hanaran an “Grupu papis”, sunu sosiedade tomak no hamosu perseguisaun foun ba ema Katolika sira. Iha loron 28 Septembru Padre Ireland, John Fenwick no Sr. John Grove, sira-nia asistente, kaer tiha iha kalan boot iha uma ida iha London iha dalan Wild Street iha parte Convent Garden. Sira kadeia tiha iha Newgate, iha-nebe sira hetan terus makaas tanba kadeia nebe iis no foer no nakonu ho korenti boot nebe harabat hodi kose sira-nia isin lolon. Depois besik fulan tolu iha Kadeia laran, Padre Ireland ho nia kolega sira lori ba Tribunal hodi halo justisa ba sira iha loron 17 Dezembru. Hamutuk mos ho sira Padre Thomas Whitbread no Bruder ida husi Ordo Benedictus, Thomas Pickering.

Durante tesi-lia iha Tribunal, Oates fo sasin falsu hodi hateten katak nia prezensa iha reuniaun espesial Jezuita sira iha fulan April iha tinan neba, bainhira sira halao hela planu sira atu ho Liurai no liu ida-ne’e nia fo sasin falsu tan kata Padre Ireland, Fenwick no Whitbread mos prezensa iha neba. Ba Bruder Pickering no Sr. Grove, nia hasasin katak sira nain-rua hetan servisu atu halao hahohok ida-nee. Oates tenik tan katak Padre Ireland hetan katak durante nee nia lao tun sae iha Kastelu laran durante fulan Agustu, no katak planu hahohok ida-nee lolos susesu tiha ona sekarik pistol nebe sira uza iha momentu neba estragu iha oportunidade tolu molok atu halo asaun hodi tiru. Tan buat nee mak salva netik tiha Liurai. Sasin daruak mak ema ida naran Bedloe nebe konkorda ho Oates nia sasin ba buat barak, ekseptu nia somente rona deit husi ema seluk konaba prezensa Padre Whitbread no Fenwick iha reuniaun fulan Abril neba. Tanba maksasin nia sasin la ladun lao tuir malu juiz konsiente, katak se lia nee hamonu ba elementu observador, sei posivel atu Padre Whitbread no Fenwick sei husik livre tiha. Tan nee atu hasees husi buat nee nia adia tiha sira-nia tesi-lia ba loron tuir mai. Nee kontra prosedura tomak lei nian, tanba tesi-lia nee rasik halao tiha ona no sasin sira mos hatoo ona sira sasin no ema hotu rona.

Maski nunee Padre Ireland nega sasin falsu ide-nee katak nia prezensa iha London iha tempu nebe nia hetan duun katak nia lao tun sae besik iha Liurai nia kastelu no maski nia bele hatoo sasin sira nebe barak tebes atu prova katak nia prezensa iha Midlands no Wales Norte iha tempu neba, maibe Oates aprezenta sasin joven ida, nebe heta selu atu fo sasin falsu katak nia haree ona padre nee iha London durante tempu neba. No tanba sasin falsu ida-nee, Padre Ireland, Bruder Pickering no Sr. Grove konsidera hetan salan ho daduun mahu (traidor) no hetan sansaun tara nian, rasta no tesi hafahe ba parte haat. Bainhira Padre Ireland fila ba nia sela, nia hakerek nia aktividade entre loron 3 Agustu no 14 Septembru no halo list aba cidade sira nebe nia vizita no ema sira nebe mak koalia ho nia.

Eksekusaun nee ordem dereta husi Liurai. Liurai nunka fiar katak Jezuita sira nee la pertense ba grupu nebe deit atu kontra nia; maibe bainhira Oates hatoo tan sasin sira nebe ho naran aat,  halo Liurai Charles II sai tauk tiha tan povu nia hirus no fo lisensa eksekusaun 

atu halo ema nia laran haksolok.

Iha loron Kinta, 24 Janeiru 1679, Padre Ireland no Sr. Grove lori ba Tyburn, fatin halao eksekusaun. Bruder Pickering eksekusaun mak adia tiha, maski nunee nia hetan eksekusaun mos iha loron 9 Maiu. Bainhira Padre Ireland no Sr. Grove rasta ba Tyburn, povu London hateten aat sira no tuda sira ho fatuk. Bainhira sira too iha kantu tara fatin nian, Padre Ireland foti-lia kolia ba povu tomak hodi sira-rua nia naran, hanesan habitu nebe babain halo molok eksekusaun iha tempu neba, hateten katak sira la sala no nega katak sira la pertense atu trai kontra Liurai nia moris. Tuir mai nia dehan tan, “ Hau husu atu Maromak nebe Bootliu hotu fo bensaun barak ba Liurai… no ba Liurai nia familia sira tomak no reinu nia reinu tomak. Ba ema Katolika sira nebe iha nee, ami espera sira-nia orasaun atu ami bele hakat no too ba mundu nebe diakliu no atu Maromak hatudu Nia Laran-luak ba Kristaun sira-nia klamar… no mos hau husu atu ema diak sira bele reza mai ami no halo orasaun hamutuk ho ami.” Depois hatoo hotu tiha lia hirak nee, padre no asistente nee tau hamutuk sira-rua nia orasaun. Kadeira tebe sai husi sira nia okos too sira tara an too mate. Sira-nia mate isin tuir mai kore tiha husi tali no hatetak tiha ba parte haat. Iha tempu neba Padre Ireland ho tinan 43 no sai Jezuita durante tinan 24.

Padre William Ireland no Sr. John Grove hetan beatifikasaun husi Papa Pio XI iha loron 15 Dezembru 1929. Loron neba mak selebra Padre Ireland husi kongregrasaun monu ba loron 1 fulan-Dezembru.

Orasaun:

Maromak nebe Bootliu hotu no rohan laek, iha ema Engles sira nia leet no Wales Itaboot hili Beato William Ireland no nia maun-alin sira atu sai hanesan Kristu hodi mate tanba salva mundu. Rona sira nia orasaun no haforsa Ita-nia Kreda ho fiar no domin nebe hanesan nebe haforsa ona sira no fo bensaun nafatin ho Ita grasa uniaun nian. Hodi Jessu Kristu, Ita Oan, ami-nia Maromak, nebe sai uniaun ho hamutuk ho Ita no Espiritu Santu moris no ukun agora no ba nafatin. Amen.

 Pergunta ba Refleksaun:

Padre William Ireland hetan kastigu mate tan sasin falsu no depois prova katak los duni nia la hetan sala ida. Bele ka lae ita esperiensia la justu hanesan Kristu nebe mak esperiensia uluk ona?

ASU-FUIK NA'IN RUA

Iha asu-fuik na’in rua iha ai-laran boot, asu-fuik B sadik asu-fuik A atu kaer kollu ida ne’ebe han hela senora, la dook husi sira-nia hamriik fatin.

“Main ona asu-fuik A, o bele ga lae kaer kollu ne’eba?” husu asu-fuik B.

“Ah, ne’e fasil… haree deit eh!” hatan asu-fuik A no ho isi-moris nia haksoit ba kollu hodi duni kollu ne’e.

Alem de ne’e kollu ne’ebe haree asu-fuik ne’e, halai kedas ho tauk tebes, la hanoin dook tan senora ne’ebe nia sei nata hela ne’e tuda tiha ba iha asu-fuik, “DUAAAKK!!” lian hanesan ne’e.

Tanba asu-fuik mak animal ne’ebe forsa, entaun senora kiik ne’ebe kona nia ulun nia la senti liu buat ida, asu-fuik ne’e nafatin duni kollu ne’eba,  minutu  1..  minutu 2..  minutu  3… to’o Minutu  5…

Asu-fuik ne’e seidauk bele kaer kollu ne’eba, tanba kollu ne’e halai makaas liu. To’o ikus asu-fuik ne’e senti kole no para ona nia duni ho kollu.

Ho sentimentu ne’ebe moe tebes, nia hakruk ho lao no fila-fali ba nia kolega asu-fuik B.
Bainhira to’o tiha iha asu-fuik B nia fatin, entaun asu-fuik B ne’e hahu husu ho goza, “Oinsa? O bele kaer ga?” husu asu-fuik B, i asu-fuik A somente doko nia ulun deit ne’ebe sei hakruk hela.

Entaun asu-fuik B kontinua nia liafuan, “O hatene, tanba sa mak o labele kaer kollu ne’e? O lakon, tanba o la seriu. O halai hodi duni kollu ne’e somente atu MPO deit, maibe kollu ne’e halai duni! Ba nia VIDA”.

>> Ba ema ne’ebe iha tiha ona servisu, talves itaboot senti, itaboot senti kole liu, baruk, la iha mudansa liu iha itaboot nia servisu.

Koko took hanoin fila-fali, ojetivu saida mak itaboot servisu ka eskola (estudante)?

Tanba, dalaruma iha ema ne’ebe servisu, tanba obrigatoriu husi Inan-Aman atu buka osan mesak, ka dalaruma mos iha ema ne’ebe servisu, tanba sira senti “hamrook” ba servisu atu sustenta nia familia, ka iha mos ema ne’ebe servisu tanba atu buka deit ema nia atensaun (MPO) ba nia maluk sira, ba nia maun-alin, katak nia iha tiha ona servisu.

So… saida mak ojitivu itaboot nia servisu? Nune’e mos ba ita estudante sira! Saida mak ita nia ojetivu los atu eskola???

Buka hatene uluk motivasaun, molok atu halo buat ruma :) :) :)

SAI LIDER, LAOS BOSS

Dala barak ema sempre falla atu sai lider tanba la halo an hanesan lider maibe halo an fali hanesan Boss. H. Gordon Selfridge mak fundadór ida husi department store iha London ne’ebé hanesan Departamentu store boot iha mundu. Nia realiza nia susesu ida-ne’e hodi sai ema “Lideransa” no laos sai “Boss”…… diferensia saida entre Lideransa no Boss?

Tuir mai, iha kraik ne’e komparasaun ne’ebé  fo husi Gordon Selfridge entre ema ne’ebé ho tipu Lideransa no ema ne’ebé ho tipu Boss.

Ema Boss fo sevisu ba nia subordinadu ka traballadór;
Maibé ema Lideransa fo inspirasaun ba sira.

Ema Boss konfia nia poder ne’ebé nia iha;
Maibé ema Lideransa konfia nia vontade ne’ebé diak.

Ema Boss hamosu ka kauza tauk;
Maibé ema Lideransa haleno nia domin.

Ema Boss dehan deit nia an, katak: HA’U;
Maibé ema Lideransa dehan: ITA.

Ema Boss hatudu se mak salah;
Maibé ema Lideransa hatudu saida mak salah.

Ema Boss hatene oinsa buat-ruma bele hala’o;
Maibé ema Lideransa hatene oinsa hala’o buat-ruma.

Ema Boss ezizi respeitu husi ema;
Maibé ema Lideransa inspira ema atu iha respeitu.

Ema Boss dehan: BA !!!;
Maibé ema Lideransa dehan: MAI ITA BA!

>>Tan ne’e Ita tenki sai ema Lideransa no laos atu sai ema Boss.<<

Bainhira Jezus fasi apostólu sira-nia ain Nia dehan: “Hatene ga lae saida mak Ha’u halo ba o?”
Jezus mak MESTRI no ita-nia MAROMAK. Liafuan MESTRI no MAROMAK hatudu katak Jezus iha nível ida-ne’e aas liu duke Nia eskolante sira tanba Nia nia laos deit hanorin ka manda sira ho Nia liafuan sira maibé Nia fo uluk ezemplu oinsa atu halo. Ita tanki sai ema Lideransa laos ema Boss.

ORASAUN: Aman, perdua ha’u se ha’u halo ha’u-nia an sai boss no laos hanesan lideransa. Fo mai ha’u fuan haraik an nian hanesan Jezus. Ha’u husu ne’e hodi Na’I Jezuz Kristu nia naran hamutuk ho Espírtu Santu. Amen.

Leadership is the art of getting someone else to do something that you want because he wants to do it

HUSIK MAROMAK MAK DIRIZI ITA-NIA MORIS

HUSIK MAROMAK MAK DIRIZI ITA-NIA MORIS
Ita nunka husu ba kondutór bis ne’ebe ita sa’e sei lori nia bis ne’e ba ne’ebe. Maibe ita sempre husu Maromak, Nia sei lori ita-nia moris ne’e ba ne’ebe?

Iha aman ida bolu nia oan-feto, Rita ho tinan 6 sai ba pasiar. Sira na’in rua sa’e kareta no nia aman lori nia ba pasiar iha muzeu. Kleur ona mak Rita hakarak atu ba pasiar iha muzeu. Antes sira atu pasiar, Rita nia Aman ida-ne’e husu cuti ba nia servisu no ho hakarak lori nia oan ne’e ba fatin ne’ebe kleur ona nia oan hakarak los atu ba.

Iha viajen, Rita la para husu ba nia Aman, “Apa hatene nia fatin?” husu husi Rita ne’ebe tur hela nia Aman nia sorin kuanan iha kareta laran.
Nia aman hatan ho hamnasa-midar,“Apa hatene hela, kalma deit…,”
“Ne’ebe apa hatene nia dalan sira?”
“Hatene sa, kalma deit”
“Tebes, la la’o sala ga apa?”
Nia aman hatan ho pasiensia, “Tebes sa oan, kalma deit…..,”
“Se karik mak ha’u hamrook karik nusa?”
“Kalma, ne’e mak apa hola be mineral…”
“Entaun se ha’u hamlaha karik?”
“Kalma, ne’e mak apa lori Rita ba restorante…”
“Ne’ebe apa hatene restorante nia dalan ga?”
“Hatene, oan doben…”
“Ne’ebe apa lori osan to’o ga?”
“To’o, oan doben…”
“Se ha’u hakara ba hariis-fatin?”
“Ne’e mak apa lori Rita ba to’o iha hariis-fatin feto nian…”
“Entaun iha muzeu ne’e iha hariis-fatin ga?”
“Iha sa, kalma deit…”
“Apa lori tissue ga lae?”
“Lori, kalma deit… “Nia apa hatan hodi fila dadaun kareta ba iha jalan tikus tanba macet.
“Eh? Tanba sa mak apa fila ba fila ba dalan aat ida hanusa ne’e?”
“Apa buka dalan ne’e bele to’o lalais… atu nune’e Rita bele haree muzeu kleur liu tan…”
Tuir mai, la kleur deit Rita nonok tiha no la husu tan buat ida. To’o apa mak heran tiha deit.
“Tanbasa mak Rita nonok tiha fali?”
“Sim, Rita fiar deit ona apa! Apa hatene ona sei lori Rita no ajuda Rita orsida!”

Ita ne’e hanesan Rita labarik kiik oan ne’e. Ita husu buat barak ba Maromak konaba buat ne’ebe ita esperiensia no enfrenta iha ita-nia moris. Ita preokupadu demais liu ba buat ne’ebe ita sei hasoru. Maibe, loloos ne’e Maromak “dirize hela” ba ita hotu.

Dalaruma Nia lori it ba “ dalan ka gang klot” ne’ebe dalabalun ita senti ladun diak, maibe buat ne’e atu tulun ita atu hasees an husi tráfiku ka kemacetan iha dalan seluk.

Dalaruma Nia halo ka halai neneik  “Nia kareta”, dalaruma Nia halai lalais “Nia kareta”. Buat hotu ne’e iha nia  signifikadu no ojetivu rasik.

Se diakliu ita husik ita-nia difikuldade sira ne’ebe ita la to’o atu rezolve  ba Nia. Husik Nia servisu ba o-nia moris, husik Nia dirizi o-nia moris, ao contrário fokus ba o-nia moris ba buat ne’ebe tuir kapasidade ne’ebe o bele halo iha o-nia oin, ho grasa kapasidade ne’ebe o iha ona. https://drive.google.com/file/d/1ly7_AbU2VqVZEHzo3-43qMJSHqcSz5v7/view?usp=drivesdk

MORIS SANTO

Atu moris santu laos buat ida-ne'ebe fasil atu hala'o. Dala ruma ita koko hadook an husi sala maibe nafatin monu ba sala liu husi tentasaun oi-oin. Tan ne'e mak ba ita ema hanaran an maksalak, katak la sees husi sala.     
 
Mundu ohin loron ne'ebe globalizadu hakonu ona iha mundu ne'e ho buat aat oi-oin ne'ebe la fo valor ba ema nia moris. Teknolojia-dijital ne'ebe habelar iha sosiedade nia leet fo ona influensia makaas hodi transforma moralidade no etika iha sosiedade. La haree deit mos ba profisaun. Atu labarik, joven no to'o katuas no ferik sira influensia hotu. Tan ne'e mak iha tempu ida-ne'e hanaran, Era-Dijital.

Hahu husi tempu ne'e makhamosu pekadu oi-oin ne'ebe dala barak liu la fo vantajen ba nasaun no familia. Ezemplu: Kazu Seksual!
Bainhira seidauk tama teknolojia-dijital, dalabalun violensia seksual la mosu. Maibe haree ba realidade ne'ebe iha bainhira eziste ona teknolojia-dijital, komesa barak mak halo sala adulteiru hodi halo violasaun kontra feto no labarik-feto sira. Buat sira ne'e hotu mai husi mal utilizasaun ba teknolojia-dijital, liu-liu haree no download video no imajen aat sira husi Internet.

Nu'udar povu Maromak nian ita persiza atu hamriik metin no luta hasoru nafatin iha Era-Dijital ida-ne'e hodi tau Na'i nia prezensa sai nu'udar sentru iha ita-nia moris loron-loron.

AGRADESIMENTU

Uluk nanain ha'u agradese ba Maromak tan Nia don Espiritu ne'ebe sai nu'udar giador no mata-dalan hodi motiva ha'u atu hakerek artigu inspirasaun kona ba oinsa atu sai lolos kristaun iha era global ka mundu modernizasaun ida-ne'e. La haluha ha'u agradese ba ha'u-nia parenti sira ne'ebe haraik ona mai ha'u sira-nia dedikasaun moral no esperitual. Ba familia boot kongregrasaun Salezianu  ne'ebe sakrifika no didika ona sira nia an tomak ba foinsa'e sira nia di'ak hodi forma ha'u oinsa sai   sarani ne'ebe di'ak no sidadaun ne'ebe onestu tuir Don Bosco nia karisma. Ba ha'u-nia kolega sira ne'ebe iha Kolejiu Fatumaca, liu-liu ba Aspirantadu Salezianu no mos eis-Seminarista ne'ebe durante ne'e tulun ha'u atu hatene didi'ak oinsa atu fo tulun ba malu, fo korajen, no moris hamutuk nu'udar maun-alin iha ambiente ida nia laran. Nune'e ha'u mos bele imita buat diak ruma liu husi imi nia altitude, komportamentu no estudu. Ikus liu, la haluha mos agradese ba kolega sira iha ESSA, espesial ba ami-nia turma (3 ano CN-A). Maski ha'u foin mak transfer husi Kolejiu Fatumaca no konese imi ba fulan tolu ona, ha'u nafatin konsidera imi nu'udar ha'u-nia maun-alin no bin-feton sira ne'ebe ha'u hadomi.

Husi eskritor hato'o: Le Di'ak!